Φυλετικά χρωμοσώματα και φυλοσύνδετη κληρονομικότητα

[Efthimis98]

Φυλετικά χρωμοσώματα και φυλοσύνδετη κληρονομικότητα

Βασικές γνώσεις, ας θυμηθούμε...

• Τα χρωμοσώματα τα οποία καθορίζουν το φύλο των πουλιών ονομάζονται φυλετικά χρωμοσώματα και είναι δύο: τα Χ και Υ. Αντίθετα με τους ανθρώπους, το Υ χρωμόσωμα στα πουλιά το φέρει το θηλυκό άτομο ενώ τα αρσενικά δεν το φέρουν. Έτσι διαχωρίζεται γενετικά το φύλο του πουλιού. Δηλαδή, τα θηλυκά έχουν XY και τα αρσενικά XX.

• Τα Χ και Υ δεν είναι ομόλογα χρωμοσώματα, αφού τα γονίδια των φυλοσύνδετων μεταλλάξεων βρίσκονται μόνο στο χρωμόσωμα Χ.

• Τα θηλυκά δε μπορεί να είναι φορείς (split to ή ετερόζυγα) της μετάλλαξης, αφού έχουν μόνο ένα αντίγραφο του X χρωμοσώματος. Έτσι, ό,τι μετάλλαξη έχει φαινοτυπικά το θηλυκό, έχει το αντίστοιχο γονίδιο γονοτυπικά και αντίστροφα (αφού μόνο ένα Χ χρωμόσωμα είναι υπεύθυνο για το φαινότυπο).

• Οι φυλοσύνδετες μεταλλάξεις στα budgie και τα lovebird είναι υπολειπόμενες, δηλαδή το επικρατές είναι το γονίδιο που δεν εκφράζεται η μετάλλαξη στο φαινότυπο.

Οι φυλοσύνδετες μεταλλάξεις στα budgie, οι οποίες είναι υπολειπόμενες, είναι οι εξής: Opaline, Cinnamon, Texas Clearbody, Ino και Slate.

Οι φυλοσύνδετες μεταλλάξεις στα lovebird, οι οποίες είναι υπολειπόμενες, είναι οι εξής: American Cinnamon, Ino (Lutino και Creamino), Australian Cinnamon (AKA Pallid), Opaline και Lacewing.

Οι φυλοσύνδετες μεταλλάξεις στα cockatiel αναλυτικά υπάρχουνεδώ.

Οι φυλοσύνδετες μεταλλάξεις στα ringneck αναλυτικά υπάρχουν εδώ.

Τo τετράγωνο του Punnett

---

Το τετράγωνο του Punnett ορίζεται ως το διάγραμμα των γαμετών και του τρόπου συνδυασμού τους σε μία διασταύρωση. Σχεδιάστηκε για τον προσδιορισμό των πιθανών αποτελεσμάτων του ζευγαρώματος δύο ατόμων. Για παράδειγμα, έστω ότι το πρώτο άτομο έχει γονότυπο ΑΑ και το δεύτερο Αα. Πρόκειται για περίπτωση μονοϋβριδισμού. Τότε οι δυνατοί γονότυποι των απογόνων τους είναι οι εξής:

Επομένως, δύο είναι οι δυνατοί γονότυποι: οι ΑΑ και Αα με 50% πιθανότητα ο καθένας. Σε κάθε περίπτωση, η επιλογή είναι τυχαία και δε σχετίζεται με τις προηγούμενες γέννες.

Οδηγός ανάγνωσης με παράδειγμα τη μετάλλαξη Opaline...

• X_OpX_Op : Φυσιολογικό-Normal αρσενικό, δηλαδή non-Opaline - δε φέρει τη μετάλλαξη Opaline. Είναι ομόζυγο στο Χ_Op.
  
• Χ_OpX_op : Φυσιολογικό-Normal αρσενικό, δηλαδή split to opaline. Είναι ετερόζυγο στo Opaline.
  
• X_opX_op : Opaline αρσενικό.

• Χ_ΟpY : Φυσιολογικό-Normal θηλυκό, δηλαδή non-Opaline - δε φέρει τη μετάλλαξη Opaline.
  
• X_opY : Opaline θηλυκό.

Παράδειγμα κληρονόμησης της μετάλλαξης Opaline για κάθε δυνατή περίπτωση:

Θηλυκό Normal x Αρσενικό Opaline

	Xop	Xop
XOp	XOpXop	XOpXop
Y	XopY	XopY

100% αρσενικά split to Opaline

100% θηλυκά Opaline

---

Θηλυκό Opaline x Αρσενικό Opaline

	Χop	Xop
Xop	XopXop	XopXop
Y	XopY	XopY

100% αρσενικά Opaline
100% θηλυκά Opaline

---

Θηλυκό Opaline x Αρσενικό Normal

	Xop	Xop
XOp	XOpXop	XOpXop
Υ	XopY	XopY

100% αρσενικά split to Opaline

100% θηλυκά Opaline

---

Θηλυκό Normal x Αρσενικό split to Opaline

	XOp	Xop
XOp	XOpXOp	XOpXop
Y	XOpY	XopY

25% αρσενικά Normal
25% θηλυκά Normal
25% αρσενικά split to Opaline
25% θηλυκά Opaline

---

Θηλυκό Opaline x Αρσενικό split to Opaline

	XOp	Xop
Xop	ΧOpXop	XopXop
Y	XOpY	XopY

25% αρσενικά split to Opaline
25% θηλυκά split to Opaline
25% αρσενικά Opaline
25% θηλυκά Opaline

---

Πολλές όμως είναι περιπτώσει ορισμένα πουλιά να μην έχουν μόνο μία φυλοσύνδετη μετάλλαξη αλλά να είναι φορείς και άλλων φυλοσύνδετων μεταλλάξεων. Ας μελετήσουμε, ενδεικτικά, την περίπτωση ενός αρσενικού budgie που είναι Cinnamon split to Opaline και ενός θηλυκού που είναι Opaline. Επειδή το αρσενικό έχει στο φαινότυπο του τη Cinnamon μετάλλαξη τότε ο γονότυπος του είναι X_cinΟpΧ_cinOp και του θηλυκού Χ_CinopY.


Θηλυκό Opaline x Αρσενικό Cinnamon/Opaline

	XcinOp	XcinOp
XCinop	XcinOpXCinop	XcinOpXCinop
Y	XcinOpY	XcinOpY

Αρσενικά Normal/ Cinnamon Opaline
Θηλυκά Cinammon

Βιβλιογραφία:

el.wikipedia.gr (https://el.wikipedia.org/wiki/Φυλοσύ...ικότητα)
Βιβλίο Γ' Λυκείου Βιολογίας Ομάδας Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών, http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/s...2/52/390,1500/
budgie-info.com, http://www.budgie-info.com/budgie-genetics.html
budgie-info.com, http://www.budgie-info.com/sex-chromosomes.html
Cockatiel Genetics, http://www.cockatiel.org/genetics/index.html

Σχόλια και παρατηρήσεις, εδώ.